Yeni Anayasa’da değişen Maddeler : 146. 147. 148. 149. Maddeler ( Yüksek mahkemeler )

Şuan ki Anayasa‘da

Madde 146 – Anayasa Mahkemesi onbir asıl ve dört yedek üyeden kurulur.
Cumhurbaşkanı, iki asıl ve iki yedek üyeyi Yargıtay, iki asıl ve bir yedek üyeyi Danıştay, birer asıl üyeyi Askerî Yargıtay, Askerî Yüksek İdare Mahkemesi ve Sayıştay genel kurullarınca kendi Başkan ve üyeleri arasından üye tamsayılarının salt çoğunluğu ile her boş yer için gösterecekleri üçer aday içinden; bir asıl üyeyi ise Yükseköğretim Kurulunun kendi üyesi olmayan Yükseköğretim kurumları öğretim üyeleri içinde göstereceği üç aday arasından, üç asıl ve bir yedek üyeyi üst kademe yöneticileri ile avukatlar arasından seçer.

Yükseköğretim kurumları öğretim üyeleri ile üst kademe yöneticileri ve avukatların Anayasa Mahkemesine asıl ve yedek üye seçilebilmeleri için, kırk yaşını doldurmuş, yükseköğrenim görmüş veya öğrenim kurumlarında en az onbeş yıl öğretim üyeliği veya kamu hizmetinde en az onbeş yıl fiilen çalışmış veya en az onbeş yıl avukatlık yapmış olmak şarttır.
Anayasa Mahkemesi, asıl üyeleri arasından gizli oyla üye tamsayısının salt çoğunluğu ile dört yıl için bir Başkan ve bir Başkanvekili seçer. Süresi bitenler yeniden seçilebilirler.
Anayasa Mahkemesi üyeleri, aslî görevleri dışında resmî veya özel hiçbir görev alamazlar.

. Üyeliğin sona ermesi
Madde 147 – Anayasa Mahkemesi üyeleri altmışbeş yaşını doldurunca emekliye ayrılırlar.
Anayasa Mahkemesi üyeliği, bir üyenin hâkimlik mesleğinden çıkarılmayı gerektiren bir suçtan dolayı hüküm giymesi halinde kendiliğinden; görevini sağlık bakımından yerine getiremeyeceğinin kesin olarak anlaşılması halinde de, Anayasa Mahkemesi üye tamsayısının salt çoğunluğunun kararı ile sona erer.

3. Görev ve yetkileri
Madde 148 – Anayasa Mahkemesi, kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün Anayasaya şekil ve esas bakımlarından uygunluğunu denetler. Anayasa değişikliklerini ise sadece şekil bakımından inceler ve denetler. Ancak, olağanüstü hallerde, sıkıyönetim ve savaş hallerinde çıkarılan kanun hükmünde kararnamelerin şekil ve esas bakımından Anayasaya aykırılığı iddiasıyla, Anayasa Mahkemesinde dava açılamaz.
Kanunların şekil bakımından denetlenmesi, son oylamanın, öngörülen çoğunlukla yapılıp yapılmadığı; Anayasa değişikliklerinde ise, teklif ve oylama çoğunluğuna ve ivedilikle görüşülemeyeceği şartına uyulup uyulmadığı hususları ile sınırlıdır. Şekil bakımından denetleme, Cumhurbaşkanınca veya Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin beşte biri tarafından istenebilir. Kanunun yayımlandığı tarihten itibaren on gün geçtikten sonra, şekil bozukluğuna dayalı iptal davası açılamaz; def’i yoluyla da ileri sürülemez.
Anayasa Mahkemesi Cumhurbaşkanını, Bakanlar Kurulu üyelerini, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Askeri Yargıtay, Askerî Yüksek İdare Mahkemesi Başkan ve üyelerini, Başsavcılarını, Cumhuriyet Başsavcıvekilini, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu ve Sayıştay Başkan ve üyelerini görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan sıfatıyla yargılar.
Yüce Divanda, savcılık görevini Cumhuriyet Başsavcısı veya Cumhuriyet Başsavcıvekili yapar.
Yüce Divan kararları kesindir.
Çalışma ve yargılama usulü

Madde 149 – Anayasa Mahkemesi, Başkan ve on üye ile toplanır, salt çoğunluk ile karar verir. Anayasa değişikliklerinde iptale ve siyasî parti davalarında kapatılmaya karar verebilmesi için beşte üç oy [1] çokluğu şarttır.

Teklif edilen yeni Anayasa‘da

Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 146 ncı maddesi asagıdaki sekilde
degistirilmistir.
“MADDE 146. – Anayasa Mahkemesi ondokuz üyeden kurulur.
Türkiye Büyük Millet Meclisi; iki üyeyi Sayıstay Genel Kurulunun kendi baskan ve
üyeleri arasından, her bos yer için gösterecekleri üçer aday içinden, bir üyeyi ise baro
baskanlarının avukatlar arasından gösterecekleri üçer aday içinden yapacagı gizli oylamayla
seçer. Türkiye Büyük Millet Meclisinde yapılacak bu seçimde, her bos üyelik için ilk
oylamada üye tam sayısının üçte iki ve ikinci oylamada üye tam sayısının salt çogunlugu
aranır. ikinci oylamada salt çogunluk saglanamazsa, bu oylamada en çok oy alan iki aday için
üçüncü oylama yapılır; üçüncü oylamada en fazla oy alan aday üye seçilmis olur.
Cumhurbaskanı; üç üyeyi Yargıtay, iki üyeyi Danıstay, bir üyeyi Askeri Yüksek dare
Mahkemesi genel kurullarınca kendi baskan ve üyeleri arasından her bos yer için
gösterecekleri üçer aday içinden; üç üyeyi Yüksekögretim Kurulunun kendi üyesi olmayan
yüksekögretim kurumları ögretim üyeleri arasından gösterecegi üçer aday içinden; bes üyeyi
üst kademe yöneticileri, serbest avukatlar veya Anayasa Mahkemesi raportörleri arasından;
iki üyeyi ise yüksek ögrenim görmüs Türkiye Cumhuriyeti vatandasları arasından seçer.
Yargıtay, Danıstay, Askerî Yüksek idare Mahkemesi ve Sayıstay genel kurullarından,
Anayasa Mahkemesi üyeligine aday göstermek için yapılacak seçimlerde, her bos üyelik için,
bir üye ancak bir aday için oy kullanabilir; en fazla oy alan üç kisi aday gösterilmis sayılır.
Baro baskanlarının avukatlar arasından gösterecekleri üç aday için yapılacak seçimde de her
bir baro baskanı ancak bir aday için oy kullanabilir ve en fazla oy alan üç kisi aday
gösterilmis sayılır.
Anayasa Mahkemesine üye seçilebilmek için, kırkbes yasın doldurulmus olması
kaydıyla; yüksekögretim kurumları ögretim üyelerinin profesör veya doçent unvanını
kazanmıs, avukatların en az yirmi yıl fiilen avukatlık yapmıs, üst kademe yöneticilerinin
yüksekögrenim görmüs ve en az yirmi yıl kamu hizmetinde fiilen çalısmıs olması sarttır.
Anayasa Mahkemesi üyeleri arasından gizli oyla ve üye tam sayısının salt çogunlugu
ile dört yıl için bir Baskan ve üç daire baskanı seçilir. Süresi bitenler yeniden seçilebilirler.
Anayasa Mahkemesi üyeleri aslî görevleri dısında resmi veya özel hiçbir görev
alamazlar.”
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 147 nci maddesinin kenar baslıgı
“2. Üyelerin görev süresi ve üyeligin sona ermesi” seklinde, birinci fıkrası ise asagıdaki
sekilde degistirilmistir.
“Anayasa Mahkemesi üyeleri oniki yıl için seçilirler. Bir kimse iki defa Anayasa
Mahkemesi üyesi seçilemez. Anayasa Mahkemesi üyeleri altmısbes yasını doldurunca
emekliye ayrılırlar. Zorunlu emeklilik yasından önce görev süresi dolan üyelerin baska bir
görevde çalısmaları ve özlük isleri kanunla düzenlenir.”
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 148 inci maddesinin birinci
fıkrasının birinci cümlesinin sonuna “ve anayasa sikâyeti basvurularını karara baglar” ibaresi
eklenmis, aynı maddenin altıncı fıkrası “Yüce Divan kararlarına yeniden inceleme basvurusu
yapılabilir. Genel Kurulun yeniden inceleme sonucunda verdigi kararlar kesindir.”karsı karar
seklinde degistirilmis, maddeye ikinci fıkradan sonra gelmek üzere asagıdaki fıkralar
eklenmis ve devamındaki fıkralar buna göre teselsül ettirilmistir.
5 / 9
“Herkes, Avrupa insan Hakları Sözlesmesi kapsamındaki anayasal hak ve
özgürlüklerden birinin kamu gücü tarafından ihlal edildigi iddiasıyla ve kanun yollarının
tüketilmis olması sartıyla Anayasa Mahkemesine basvurabilir.
Anayasa sikâyetinde kanun yolunda gözetilmesi gereken hususlarda inceleme
yapılamaz.
Anayasa sikâyetine iliskin usul ve esaslar kanunla düzenlenir.”
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 149 uncu maddesi asagıdaki sekilde
degistirilmistir.
“MADDE 149. – Anayasa Mahkemesi, üç daire ve Genel Kurul halinde çalısır.
Daireler, daire baskanının baskanlıgında dört üyenin katılımıyla toplanır. Genel Kurul,
Mahkeme Baskanının baskanlıgında en az ondört üye ile toplanır. Daireler ve Genel Kurul
kararlarını salt çogunlukla alır. Anayasa sikâyetlerinin kabul edilebilirlik incelemesi için ön
komisyonlar olusturulabilir.
Siyasî partilere iliskin dava ve basvurulara, iptal ve itiraz davaları ile Yüce Divan
sıfatıyla yürütülecek yargılamalara Genel Kurulca bakılır.
Anayasa degisikliginde iptale, siyasî partilerin kapatılmasına ya da Devlet
yardımından yoksun bırakılmasına karar verilebilmesi için üye tamsayısının üçte iki oy
çoklugu sarttır.
Sekil bozukluguna dayalı iptal davaları Anayasa Mahkemesince öncelikle incelenip
karara baglanır.
Anayasa Mahkemesinin kurulusu, Genel Kurul ve dairelerin yargılama usulleri
kanunla; Mahkemenin çalısma esasları, daire ve komisyonların olusumu ve isbölümü kendi
yapacagı içtüzükle düzenlenir.
Anayasa Mahkemesi Yüce Divan sıfatıyla baktıgı davalar dısında kalan isleri dosya
üzerinde inceler. Ancak, anayasa sikayeti basvurularında durusma yapılmasına karar
verilebilir. Mahkeme ayrıca gerekli gördügü hallerde sözlü açıklamalarını dinlemek üzere
ilgilileri ve konu üzerinde bilgisi olanları çagırabilir ve siyasî partilerin kapatılmasına iliskin
davalarda, Yargıtay Cumhuriyet Bassavcısından sonra kapatılması istenen siyasî partinin
genel baskanlıgının veya tayin edecegi bir vekilin savunmasını dinler.”